+84 (024)37625838 | +84 (024)32045357 
info@tamlyvietphap.vnPTSD có thể kéo dài từ thời thơ ấu, qua thời kỳ trưởng thành và thậm chí vẫn xuất hiện ở tuổi già. Ở mỗi giai đoạn tuổi nhất định, mỗi cá nhân sẽ có các ứng phó khác nhau đối với sang chấn tâm lý.
Để tìm hiểu sự khác biệt giữa Rối loạn căng thẳng sau sang chấn - PTSD ở người trưởng thành và người già, hãy cùng tham khảo bài viết này nhé.
Sự Khác Biệt Về PTSD Ở Người Trưởng Thành & Người Già
Nghiên cứu hiện có cho thấy rằng trải nghiệm về các sự kiện đau thương và các phản ứng sau đó có thể khác nhau giữa người trẻ và người lớn tuổi (và Cựu chiến binh). Cũng có bằng chứng cho thấy độ tuổi trải qua chấn thương có thể đóng một vai trò lớn trong các triệu chứng sau đó.
Mức độ phổ biến và các triệu chứng
PTSD ít phổ biến hơn ở các Cựu chiến binh lớn tuổi hơn so với các Cựu chiến binh trẻ tuổi. Các Cựu chiến binh lớn tuổi báo cáo nhiều phàn nàn về bệnh soma hơn như thèm ăn, khó ngủ hoặc các vấn đề về trí nhớ và ít các triệu chứng PTSD hơn (đặc biệt là các triệu chứng kích thích và tê liệt); họ cũng cho biết ít trầm cảm, thù địch và tội lỗi hơn các Cựu chiến binh trẻ tuổi hơn (18, 19). Những người lớn tuổi trải qua chấn thương sau này trong cuộc đời cho biết khả năng tránh né, các vấn đề về giấc ngủ và chứng cuồng dâm nhiều hơn so với những người trẻ tuổi (20). Một số khác biệt trong biểu hiện triệu chứng có thể được giải thích một phần do tỷ lệ tử vong có chọn lọc. Ví dụ, nghiên cứu trong các mẫu Cựu chiến binh cho thấy một số Cựu chiến binh với các triệu chứng nghiêm trọng hơn đã chết trước khi đến tuổi lớn hơn (21).
Yếu Tố Độ Tuổi & Nhóm Thuần Tập
Các yếu tố thuần tập cũng giúp giải thích một số khác biệt. Người lớn tuổi có thể ít xác định các vấn đề từ một khuôn mẫu tâm lý hơn. Ví dụ, các Cựu chiến binh lớn tuổi có thể quy các vấn đề về vấn đề gần với quá trình lão hóa, và không liên hệ các triệu chứng với các sự kiện đã xảy ra từ lâu (22). Tiền sử chấn thương và các triệu chứng căng thẳng sau chấn thương thường bị bỏ qua ở người lớn tuổi vì PTSD là một rối loạn tương đối mới trong hệ thống chẩn đoán, vì vậy những người lớn tuổi có trải qua các sự kiện sang chấn từ sớm và có các triệu chứng sau khi phơi nhiễm không được xác định (23).
PTSD & Các Điều Kiện Đồng Xảy Ra
Nói chung, PTSD thường đồng thời xảy ra với các tình trạng thể chất hoặc tâm thần khác, trong đó đặc biệt là rối loạn sử dụng chất kích thích, trầm cảm chính, các triệu chứng hậu chấn động (TBI nhẹ) và các cơn đau mãn tính (24). Hơn nữa, vì lão hóa có liên quan đến việc tăng nguy cơ biến chứng sức khỏe thể chất và tinh thần nên ở những người lớn tuổi, có một số lĩnh vực thường được quan sát:
Các vấn đề y tế: Phần lớn người lớn tuổi tiếp xúc với sự kiện sang chấn trong đời sẽ gắn với tình trạng sức khỏe bản thân kém hơn, các cơn đau mãn tính nghiêm trọng hơn và khó khăn hơn về sử dụng các chức năng (25). Các nghiên cứu khác báo cáo rằng PTSD có liên quan đến rối loạn động mạch, đường tiêu hóa, các vấn đề về da liễu và rối loạn cơ xương,... ở những cựu tù binh lớn tuổi và các cựu chiến binh (26, 27).
Các vấn đề về tâm thần: Ở người lớn tuổi, PTSD có liên quan đến sự suy giảm các chức năng tâm lý xã hội và tỷ lệ các vấn đề sức khỏe tâm thần khác cao hơn, chẳng hạn như rối loạn khí sắc, rối loạn lo âu và các vấn đề sử dụng chất gây nghiện (28-30).
Các vấn đề về nhận thức: Những người bị sa sút trí tuệ có thể biểu hiện nhiều triệu chứng PTSD hơn. Ngược lại, PTSD có thể là một yếu tố nguy cơ của chứng sa sút trí tuệ (31, 32). Dữ liệu từ một nghiên cứu thuần tập chỉ ra rằng những người được chẩn đoán mắc PTSD có nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ cao gấp đôi so với những người không được chẩn đoán mắc PTSD (33).
Các Triệu Chứng Căng Thẳng Khởi Phát Muộn
Các nhà nghiên cứu đang xem xét một quá trình tồn tại muộn có thể là kết quả của việc chống lại phơi nhiễm PTSD sớm hơn trong cuộc đời. Hiện tượng này được gọi là triệu chứng căng thẳng khởi phát muộn (LOSS) và đề cập đến sự phát triển của những suy nghĩ, sự tăng lên của những lần hồi tưởng, cũng như phản ứng cảm xúc đối với những trải nghiệm thời chiến của một người. Quá trình này xảy ra trong bối cảnh những mất mát liên quan đến tuổi già, chẳng hạn như nghỉ hưu, mất người thân và các vấn đề sức khỏe gia tăng, và có thể phát triển ở các Cựu chiến binh, những người đã hoạt động tốt trong suốt cuộc đời trưởng thành của họ (34, 35).
Trái ngược với PTSD, LOSS ít liên quan đến đau khổ đáng kể về mặt lâm sàng và liên quan nhiều hơn đến các yếu tố gây căng thẳng trong cuộc sống thông thường (chẳng hạn như lo lắng về việc nghỉ hưu) và việc các Cựu chiến binh lớn tuổi tìm kiếm ý nghĩa và sự trưởng thành trong cuộc sống muộn. LOSS có thể liên quan nhiều đến PTSD dưới ngưỡng hoặc một phần hơn là PTSD có ý nghĩa lâm sàng (36). Mặc dù LOSS chỉ được nghiên cứu với các Cựu chiến binh, những khái niệm này cũng có thể áp dụng cho những người già sống sót sau sang chấn đầu đời.
Bạn đang tìm hiểu về sang chấn tâm lý ở người cao tuổi. Tham khảo bài viết về chủ đề này tại đây,
Nguồn: US. Department of Veterans Affairs - Posttraumatic Stress Symptoms among Older Adults: A Review
