Bạn đã từng nghe về liệu pháp hành vi biện chứng (Dialectical Behavior Therapy) hay gọi tắt là DBT chưa? Bài viết sau sẽ giúp bạn tìm hiểu về liệu pháp này với định nghĩa, người phát triển, lợi ích và tính hiệu quả của nó trong trị liệu tâm lý.
Định Nghĩa
Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) thuộc về liệu pháp hành vi nhận thức (CBT), nhưng là loại liệu pháp đã được điều chỉnh để phù hợp với một số đối tượng nhất định. Mục tiêu chính của liệu pháp là dạy mọi người cách sống trong hiện tại, phát triển những cách lành mạnh để đối phó với căng thẳng, điều chỉnh cảm xúc của họ và cải thiện mối quan hệ với những người khác.
DBT ban đầu được dự định để điều trị rối loạn nhân cách ranh giới (BPD), nhưng nó đã được điều chỉnh phù hợp để điều trị các tình trạng sức khỏe tâm thần khác. Nó có thể giúp những người gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc hoặc đang có những hành vi tự huỷ hoại bản thân (chẳng hạn như rối loạn ăn uống và rối loạn sử dụng chất kích thích). Loại liệu pháp này đôi khi cũng được sử dụng để trị liệu rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD).
Người Phát Triển Liệu Pháp (Founder)
Liệu pháp Hành vi Biện chứng được phát triển bởi Tiến sĩ Marsha Linehan. Bà là Giáo sư Tâm lý học và trợ giảng cho Khoa học Tâm thần và Hành vi tại Đại học Washington và Giám đốc Phòng khám Trị liệu và Nghiên cứu Hành vi của một tập đoàn nghiên cứu khám phá các phương pháp điều trị cho những người bị rối loạn nghiêm trọng và tự tử.
Tiến sĩ Linehan luôn cố gắng tận dụng và thúc đẩy các nguồn lực hiệu quả và dễ tiếp cận để điều trị cho những cá nhân đang gặp khó khăn. Tiến sĩ thành lập Behavioral Tech LLC, một viện tập trung vào việc phát triển và chia sẻ các công cụ điều trị để đào tạo, tư vấn và điều trị DBT. Tập đoàn Behavioral Tech Research cũng được thành lập bởi Tiến sĩ Linehan với nỗ lực kết hợp công nghệ trực tuyến và di động và liệu pháp DBT.
Bà tiếp cận nghiên cứu và phát triển khoa học của mình từ một quan điểm tương đối phổ biến trong các ngành khoa học: một quan điểm dựa trên tâm linh. Bà đã được đào tạo với một số nhà tâm linh và nhà tư tưởng có ảnh hưởng, trong đó có cả thiền sư.
Điều này có thể giúp giải thích những kết nối của bà ấy đối với chánh niệm cùng với sự kết hợp triết học của Phật giáo truyền thống và mô hình khoa học hiện đại.
Liệu Pháp DBT Được Sử Dụng Trong Điều Trị Loại Rối Loạn Nào?

Năm 1980 Tiến sĩ Marsha Linehan và các đồng nghiệp khi phát hiện ra rằng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) không chỉ hoạt động tốt ở những bệnh nhân mắc chứng BPD, bà cùng đồng nghiệp đã bổ sung các kỹ thuật và phát triển một phương pháp điều trị để đáp ứng nhu cầu riêng của những người này.
Mặc dù ban đầu DBT được phát triển cho các bệnh nhân mắc chứng BPD, nó đã trở thành phương pháp điều trị hiệu quả cho:
Rối loạn tăng động thái chú ý chú ý (ADHD)
Rối loạn lưỡng cực
Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD)
Rối loạn ăn uống (chẳng hạn như chán ăn tâm thần, rối loạn ăn uống vô độ và chứng cuồng ăn
Rối loạn lo âu tổng quát (GAD)
Rối loạn trầm cảm nặng (bao gồm trầm cảm nặng kháng trị và trầm cảm mãn tính)
Không tự sát nhưng tự gây thương tích
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD)
Rối loạn sử dụng chất gây nghiện
Hành vi tự sát
Với các dấu hiệu và bệnh lý nói trên, DBT có thể mang lại lợi ích lớn nếu:
bạn gặp khó khăn trong việc đối mặt với cảm xúc của mình
cảm xúc của bạn mãnh liệt hoặc bùng nổ
bạn thường xuyên trải qua những thăng trầm tâm trạng
các mối quan hệ của bạn giống như một chiếc tàu lượn siêu tốc
bạn cảm thấy trống rỗng hoặc tuyệt vọng
bạn đã thử các liệu pháp khác nhưng không hiệu quả
cuộc sống của bạn cảm thấy mất kiểm soát hoặc không hài lòng
bạn đang sử dụng nhiều cách để đối phó với căng thẳng hoặc cảm xúc quá tải có thể gây ra rủi ro sức khỏe, như chất kích thích hoặc quan hệ tình dục không được bảo vệ
Lợi Ích

Trong liệu pháp trị liệu DBT, bệnh nhân và nhà trị liệu cùng làm việc để giải quyết mâu thuẫn giữa sự chấp nhận bản thân và sự thay đổi để mang lại những thay đổi tích cực cho bản thân bệnh nhân trong quá trình điều trị.
Trên thực tế, nhà trị liệu xác nhận rằng hành động của một cá nhân "có ý nghĩa" trong những trải nghiệm cá nhân của họ mà không nhất thiết phải đồng ý rằng hành động là cách tiếp tốt nhất để giải quyết vấn đề.
Mặc dù cấu trúc và mục tiêu của các điều kiện trị liệu là khác nhau, các đặc điểm của liệu pháp DBT có thể dễ dàng được tìm thấy trong đào tạo kỹ năng theo nhóm, trị liệu tâm lý cá nhân và cả coaching qua điện thoại.
Chấp nhận và thay đổi: Bạn sẽ học được các chiến lược để chấp nhận và bao dung với hoàn cảnh, cảm xúc và bản thân mình. Bạn cũng sẽ phát triển các kỹ năng có thể giúp bạn thực hiện những thay đổi tích cực trong hành vi và tương tác của bạn với người khác.
Hành vi: Bạn sẽ học cách phân tích các vấn đề hoặc các kiểu hành vi phá hoại và thay thế chúng bằng những kiểu lành mạnh và hiệu quả hơn.
Nhận thức: Bạn sẽ tập trung vào việc thay đổi những suy nghĩ và niềm tin không hiệu quả hoặc hữu ích.
Hợp tác: Bạn sẽ học cách giao tiếp hiệu quả và làm việc cùng nhau như một nhóm (nhà trị liệu, nhà trị liệu nhóm, bác sĩ tâm thần).
Hình thành kỹ năng: Bạn sẽ học các kỹ năng mới để nâng cao năng lực của mình.
Hỗ trợ: Bạn sẽ được khuyến khích nhận ra những điểm mạnh và thuộc tính tích cực của mình, đồng thời phát triển và sử dụng chúng.
Tham Khảo: Liệu Pháp Chấp Nhận & Cam Kết (ACT)
Tính Hiệu Quả

Cách tiếp cận trị liệu này có thể giúp mọi người cải thiện các kỹ năng phó. Họ có thể tự phát triển các cách hiệu quả để quản lý cảm xúc. Các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng DBT có hiệu quả bất kể tuổi tác, giới tính, bản dạng giới, xu hướng tình dục và chủng tộc/dân tộc của một người.
Đối với BPD: Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng DBT có hiệu quả trong điều trị rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) và giảm nguy cơ tự tử ở những người mắc chứng BPD. Một nghiên cứu cho thấy sau một năm điều trị, hơn 75% số người mắc chứng BPD không còn đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán cho tình trạng này.
Đối với hành vi tự sát: Một nghiên cứu khác cho thấy rằng các biện pháp can thiệp kết hợp đào tạo kỹ năng như một phần của điều trị dường như có hiệu quả hơn trong việc giảm tự tử so với DBT không được đào tạo kỹ năng.
Đối với các tình trạng khác: Hầu hết các nghiên cứu về DBT đều tập trung vào hiệu quả của nó đối với những người bị rối loạn nhân cách ranh giới có ý nghĩ tự tử và tự làm hại bản thân, nhưng phương pháp này cũng có thể là một phương pháp điều trị thành công cho các tình trạng sức khỏe tâm thần khác. Ví dụ, nghiên cứu đã phát hiện ra rằng liệu pháp này cũng có hiệu quả trong điều trị PTSD, trầm cảm và lo âu.
Kết Lại
Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) là một trong những liệu pháp được ứng dụng rộng rãi trong trị liệu tâm lý. Nếu bạn đang có các vấn đề về rối loạn tâm lý, hãy liên hệ ngay tới các chuyên gia của Viện Tâm lý Việt - Pháp để được hỗ trợ, chẩn đoán tham vấn và trị liệu tâm lý theo các phương pháp trị liệu phù hợp nhất.
Nguồn tham khảo:
VeryWellMind - What Is Dialectical Behavior Therapy (DBT)?
PsychCentral - What Is Dialectical Behavior Therapy?
PositivePsychology - 20 DBT Worksheets and Dialectical Behavior Therapy Skills