Tìm Hiểu Về Liệu Pháp Nhân Văn

Liệu Pháp Nhân Văn Là Gì?

Liệu pháp nhân văn (humanistic therapy) mô tả một loạt các loại liệu pháp khác nhau mà chú trọng vào một người với tư cách là một cá nhân có tiềm năng và khả năng độc đáo. Thay vì nhìn vào những gì có vấn đề, loại liệu pháp này tập trung hơn vào việc giúp họ vượt qua khó khăn thông qua sự phát triển cá nhân.

Liệu pháp nhân văn phát triển từ tâm lý nhân văn (humanistic psychology), một quan điểm nhấn mạnh rằng con người về bản chất là tốt. Cách tiếp cận này có xu hướng tổng thể và xem xét toàn bộ con người thay vì chỉ nhìn một lĩnh vực riêng lẻ trong cuộc sống của một người. Bằng cách nhấn mạnh các kỹ năng và đặc điểm tích cực của một người, liệu pháp này khuyến khích mọi người chữa lành và hoàn thiện cá nhân.

Bài viết này sẽ thảo luận về các kỹ thuật được sử dụng trong liệu pháp nhân văn cũng như những lợi ích và hiệu quả của loại liệu pháp này. Ngoài ra cũng bao gồm một số yếu tố bạn nên xem xét, trước khi quyết định thử liệu pháp nhân văn.

Các Loại Liệu Pháp Nhân Văn

Có một số loại liệu pháp nhân văn khác nhau. Dưới đây là một số ví dụ:

Liệu pháp thân chủ trọng tâm (Client-centered therapy)

Còn được gọi là liệu pháp con người trọng tâm, phương pháp này liên quan đến việc nhà trị liệu không đưa ra chỉ dẫn trong quá trình trị liệu. Khách hàng có tư cách một đối tác bình đẳng, trong khi nhà trị liệu cung cấp sự đồng cảm và quan tâm tích cực vô điều kiện.

Liệu pháp hiện sinh (Existential therapy)

Đây là một cách tiếp cận triết học để trị liệu có tác dụng giúp con người hiểu rõ hơn về vị trí của họ trong vũ trụ. Liệu pháp này hoạt động bằng cách giúp mọi người khám phá những điều mang lại ý nghĩa cho cuộc sống của họ. Mọi người học cách chấp nhận trách nhiệm cho những lựa chọn của chính mình và nhận ra rằng họ có khả năng thay đổi để mang lại nhiều ý nghĩa và mục đích cho cuộc sống của họ.

Liệu pháp Gestalt (Gestalt therapy)

Hình thức trị liệu nhân văn này tập trung vào cuộc sống và trải nghiệm hiện tại của một người hơn là nhìn vào quá khứ của họ. Liệu pháp này nhấn mạnh rất nhiều vào cách cá nhân nhận thức và tạo ra ý nghĩa từ những trải nghiệm của họ.

Liệu pháp logic (Logotherapy)

Loại liệu pháp này tập trung vào việc giúp mọi người tìm ra cách để chịu đựng những khó khăn trong cuộc sống và tìm thấy mục đích và ý nghĩa. Liệu pháp đề xuất rằng việc tìm kiếm ý nghĩa trong cuộc sống có thể giúp cải thiện sức khỏe tinh thần và làm giảm các triệu chứng của các tình trạng bao gồm trầm cảm, đau buồn và chấn thương.

Liệu pháp tường thuật (Narrative therapy)

Cách tiếp cận trị liệu này giúp mọi người xác định các giá trị và kỹ năng của họ bằng cách tập trung vào những câu chuyện và trải nghiệm cá nhân của họ. Liệu pháp này cố gắng giúp mọi người thấy rằng họ tách biệt khỏi các vấn đề của họ.

Liệu pháp nhân văn là một thuật ngữ bao gồm một số loại trị liệu khác nhau. Loại liệu pháp nhân văn cụ thể phù hợp với bạn có thể phụ thuộc vào mục tiêu của bạn và những triệu chứng đang được điều trị.

Kỹ thuật 

Các nhà trị liệu nhân văn sử dụng một số kỹ thuật được thiết kế để hỗ trợ thân chủ khi họ hướng tới sự thay đổi. Một số kỹ thuật chính thường được sử dụng bao gồm:

Sự Hài Hòa

Kỹ thuật này rất cần thiết cho liệu pháp nhân văn và liên quan đến việc nhà trị liệu phải chân thực, cởi mở và chân thành khi họ tương tác với cá nhân đang được trị liệu.

Thấu Hiểu Cảm Thông

Điều này liên quan đến việc nhà trị liệu không chỉ hiểu những gì thân chủ đang cảm thấy và nói, mà còn truyền đạt sự thấu hiểu đó cho thân chủ. Cá nhân phải cảm thấy được nghe, được thấy và được hiểu.

Lắng Nghe Phản Tỉnh

Điều này liên quan đến việc tích cực lắng nghe cá nhân và sau đó tóm tắt những gì khách hàng đã nói. Chiến lược này có thể giúp củng cố những gì khách hàng đang nói, cho phép họ phản hồi lại lời nói của họ và giải tỏa những hiểu lầm tiềm ẩn.

Quan Tâm Tích Cực Vô Điều Kiện (Unconditional Positive Regard)

Kỹ thuật này liên quan đến việc nhà trị liệu chấp nhận cá nhân mà không phán xét. Đặc trưng của kỹ thuật này là thái độ quan tâm, đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giá trị bản thân, sự phát triển cá nhân và nhận thức về bản thân của thân chủ.

Vì liệu pháp nhân văn tập trung vào hiện tại nên nhà trị liệu cũng có thể tận dụng một phương pháp thực hành được gọi là chánh niệm để giúp thân chủ nhận thức rõ hơn về bản thân và môi trường của họ. 

Các nhà trị liệu sử dụng những kỹ thuật này để hỗ trợ khách hàng trong quá trình phát triển khả năng tự nhận thức. Các kỹ thuật này tập trung vào việc giải quyết các vấn đề cụ thể với mục tiêu là khuyến khích mọi người xem mình là người có khả năng định hướng hành vi và đạt được các mục tiêu độc nhất của họ.

Liệu Pháp Nhân Văn Có Thể Sử Dụng Với Tình Trạng Nào?

Không có nhiều nghiên cứu về hiệu quả của liệu pháp nhân văn đối với các tình trạng cụ thể. Điều này có thể một phần là do những cách tiếp cận này tập trung ít hơn vào các triệu chứng và kết quả có thể đo lường được. Tuy nhiên, liệu pháp nhân văn đã được sử dụng để điều trị một loạt các tình trạng sức khỏe tâm thần khác nhau, bao gồm: 

• Rối loạn lo âu

• Trầm cảm

• Lòng tự trọng thấp

• Rối loạn hoảng sợ

• Rối loạn nhân cách

• Rối loạn căng thẳng sau sang chấn (PTSD)

• Loạn thần

• Vấn đề về mối quan hệ

• Sử dụng chất kích thích

• Sang chấn

Cách tiếp cận này cũng có thể hữu ích cho những người không có một vấn đề cụ thể cần điều trị - những người quan tâm đến việc tối đa hóa tiềm năng của họ và phát triển như một con người có thể được hưởng lợi từ các liệu pháp nhân văn.

Lợi Ích Từ Liệu Pháp Nhân Văn 

Một lợi ích của liệu pháp nhân văn là cách tiếp cận này có thể là một nguồn cảm thông và hỗ trợ tuyệt vời. Các nhà trị liệu được đào tạo để không phán xét và lắng nghe với sự thấu hiểu nên bạn có thể cảm thấy thoải mái hơn khi cởi mở và chia sẻ cảm xúc của mình.

Liệu pháp nhân văn cũng cho phép cá nhân đóng một vai trò tích cực trong việc điều trị của họ, trong khi nhà trị liệu đóng vai trò như một người hướng dẫn hiểu biết, đáng tin cậy.

Liệu pháp nhân văn tập trung vào những phẩm chất tích cực của một người nên liệu pháp này có thể giúp mọi người cảm thấy được trao quyền và tích cực hơn trong quá trình thay đổi cuộc sống của họ. Thay vì cảm thấy choáng ngợp hoặc bị kéo xuống bởi các vấn đề, liệu pháp này khuyến khích mọi người tập trung vào điểm mạnh cá nhân và sử dụng những kỹ năng đó để đáp ứng nhu cầu của họ.

Cách tiếp cận trị liệu này cũng có thể là một cách tốt để học các kỹ năng đối phó — bao gồm giải quyết vấn đề và giảm căng thẳng — những kỹ năng mà sẽ hữu ích bất cứ khi nào bạn đối mặt với các vấn đề trong cuộc sống. Liệu pháp này thúc đẩy lòng tự trọng và hiệu quả của bản thân nên bạn sẽ cảm thấy mình có khả năng đối mặt với những thử thách tốt hơn.

Hiệu Quả 

Nghiên cứu cho thấy rằng liệu pháp nhân văn có thể là một cách tiếp cận điều trị hiệu quả khi đối phó với một loạt các rối loạn và những khó khăn khác.

Một đánh giá năm 2013 về nghiên cứu cho thấy liệu pháp thân chủ trọng tâm là một cách tiếp cận hiệu quả trong điều trị trầm cảm, rối loạn tâm thần, các vấn đề về những mối quan hệ và sang chấn. Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy những người trẻ gặp phải tình trạng đau khổ tâm lý đã cải thiện các triệu chứng cảm xúc sau khi được tư vấn nhân văn.

Một thử nghiệm khám phá năm 2019 đã so sánh liệu pháp thân chủ trọng tâm với liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) tập trung vào sang chấn trong điều trị các bà mẹ và trẻ em đã từng trải qua sang chấn. Trong khi kết quả chỉ ra rằng liệu pháp thân chủ trọng tâm giúp giảm triệu chứng đáng kể ở trẻ em, thì CBT được cho là có hiệu quả hơn nhiều trong việc giảm các triệu chứng ở các bà mẹ.

Những Điều Cần Lưu Ý 

Liệu pháp nhân văn là một loại liệu pháp nói chuyện (talk therapy). Liệu pháp này tổng thể nên nó sẽ bao hàm nhiều khía cạnh khác nhau trong cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, nó có xu hướng tập trung nhiều hơn vào hiện tại thay vì đào sâu vào những gánh nặng và khó khăn trong quá khứ. Một số người có thể thấy điều này là thách thức vì nó nhấn mạnh việc nhận trách nhiệm cá nhân và hành động trực tiếp để làm cho cuộc sống hiện tại tốt hơn thay vì đổ lỗi.

Các nhà trị liệu nhân văn thường ít chỉ đạo hơn các nhà trị liệu khác nên bạn sẽ đóng một vai trò tích cực trong việc hướng dẫn các phương pháp điều trị của mình. Nhà trị liệu của bạn sẽ hoạt động như một người hướng dẫn hỗ trợ và cảm thông. Thay vì xem nhà trị liệu của bạn như một giáo viên hoặc nhân vật có thẩm quyền, họ sẽ bình đẳng với bạn. Điều này có thể khó khăn nếu bạn thích cách tiếp cận có cấu trúc hơn.

Điều quan trọng là phải nhận ra rằng liệu pháp nhân văn không giải quyết các vấn đề cụ thể. Nếu bạn đang gặp vấn đề mà có thể sẽ được giải quyết tốt hơn bằng một loại liệu pháp tập trung vào vấn đề và có cấu trúc, thì liệu pháp nhân văn có thể không phù hợp với nhu cầu của bạn.

Liệu pháp nhân văn có thể giúp bạn đạt được sự phát triển cá nhân, nhưng nó không có xu hướng tập trung vào việc giải quyết các rối loạn hoặc triệu chứng cụ thể. Bạn nên cân nhắc nhu cầu và mục tiêu của mình trước khi quyết định liệu liệu pháp nhân văn có phù hợp với mình hay không.

Bắt Đầu Như Thế Nào?

Nếu bạn quan tâm đến việc thử loại liệu pháp này, bước đầu tiên là bạn nên tìm một nhà trị liệu thực hành liệu pháp nhân văn. Bạn có thể nhờ bác sĩ của bạn giới thiệu đến một chuyên gia trong khu vực. Một lựa chọn khác là tìm kiếm một nhà trị liệu trực tuyến.

Nếu bạn muốn thử liệu pháp trực tuyến, hãy kiểm tra nền tảng trị liệu hoặc tìm kiếm các nhà cung cấp dịch vụ trị liệu trực tuyến trong khu vực.

Nếu có thể, hãy nhận tư vấn trước để bạn có thể quyết định xem nhà trị liệu có phù hợp hay không. Một nhà trị liệu không phán xét, đồng cảm, ấm áp và thấu hiểu có thể giúp xây dựng một mối quan hệ hợp tác trị liệu bền chặt hơn. Nghiên cứu cho thấy rằng mối quan hệ giữa nhà trị liệu và khách hàng đóng một vai trò quan trọng trong kết quả trị liệu.

Nguồn: What is Humanistic Therapy? Very Well Mind (2021)